علل صافي كف پا
يكي از شايعترين مشكلات مربوط به پا كه اكثر افراد با آن دست به
گريبان هستند و گاه بيآن كه از اين مشكل خبر داشته باشند سالها با آن
زندگي ميكنند، صافي كف پاست. اين عارضه هم در كودكان و هم در افراد بالغ
شايع است. حدود 20 درصد از افراد بالغ دچار صافي كف پا هستند. در اين
وضعيت، قوس پا در يك يا هر دو پا صاف است. اين در حالي است كه اين قوس
طبيعي در بيشتر افراد، فضايي در قسمت داخلي پا را شامل ميشود. البته
ارتفاع اين قوس در افراد مختلف فرق ميكند. كودكان در سنين پايين اين قوس
را ندارند. اين قوس بين سنين 3 تا 10 سالگي رفته رفته ايجاد ميشود.
صافي كف پا انواع مختلف دارد: صافي كف پاي بدون علامت و صافي كف پاي
علامتدار. بيشتر كودكان داراي كف پاي صاف بدون علامت هستند. صافي كف پاي
علامتدار به دو صورت قابل انعطاف و سخت تقسيم ميشود. نوع قابل انعطاف آن
به گونهاي است كه در زمان ايستادن و زماني كه وزن بدن روي پاها قرار
ميگيرد، كف پا صاف است ولي وقتي فرد مينشيند قوس كف پا برميگردد. نوع
سخت صافي كف پا به گونهاي است كه قوسي كف پا چه در حالت نشسته و چه در
حالت ايستاده تخت و سخت است.
كف پاي صاف چگونه شكل ميگيرد؟
هر پاي انسان از 26 استخوان تشكيل شده است كه از طريق 33 مفصل و
تعداد زيادي ماهيچه، تاندون و رباط در كنار يكديگر قرار گرفتهاند. چگونگي
قرار گرفتن اين ساختارها در كنار هم، قوسهاي استخواني را ايجاد ميكند.
زماني كه راه ميرويم، اين قوسهاي قابل ارتجاع وزن بدن را ميان پاها و ساق
پا توزيع ميكند. اين قوسها، نقش جداييناپذيري در چگونگي راه رفتن ما
دارند و در واقع به عنوان اهرمهاي محكمي براي حركت عمل ميكنند.
در بسياري از افراد، صافي كف پا جنبه ارثي دارد و در برخي بندرت شكل
صافي كف پا ميتواند به خاطر ناهنجاري ايجاد شده در كف پا در داخل رحم
باشد. در اين حالت دو استخوان يا بيشتر به طور ناهنجاري به يكديگر متصل
ميشوند. اين نوع پا تخت و سخت بوده و معمولا در كودكي قابل مشاهده است.
در ساير افراد، پا در زمان ايستادن يا راه رفتن تمايل به پيچخوردگي
(چرخش به داخل) پيدا ميكند كه ممكن است به دليل رباطهاي شل در مفصل پاشنه
يا در قاعد انگشت بزرگ پا باشد كه باعث پيچخوردگي بيش از اندازه در پا
ميشود. به دليل پيچخوردگي ميانه پا به داخل، پاشنه و جلوي پا معمولا بيش
از حد نرمال به سمت خارج منحرف ميشود. اين حالت معمولا دوطرفه است و دو
پاي فرد را درگير ميكند. اين شايعترين دليل صاف بودن پاي كودكان است.
كودكان نسبت به بزرگسالان مفاصل شلتري دارند. با افزايش سن در كودكان،
مفاصل آنها سختتر شده و در اكثر آنها، قوس پا ايجاد ميشود. صافي كف پا در
برخي ديگر از افراد هم ممكن است به خاطر تاندون پاره شده، التهاب مفاصل يا
ضايعهاي ايجاد شود كه منجر به بروز سختي و انحراف مفاصل پا ميگردد.
افراد مبتلا به بيماريهاي سيستم عصبي و ماهيچهاي مانند فلج مغزي و
عضلاني به دليل ضعف و ناتواني عضلات ممكن است دچار صافي كف پا شوند. در
كنار اين مواردي كه اشاره شد، عواملي هم هستند كه احتمال بروز صافي كف پا
را تشديد ميكند: چاقي، آسيب ضربهاي وارد شده به پا يا قوزك، التهاب مفصل
رماتيسمي، ديابت، بارداري، بالا رفتن سن. به عنوان مثال با بالا رفتن سن،
رباط پشتي استخوان درشت ني پا كه در داخل مچ قرار دارد و قوس پا را حمايت
ميكند، دچار فرسودگي ميگردد. بار زياد از حد مانند اضافه وزن زياد بر اين
رباط باعث التهاب و در نتيجه فرسودگي آن ميشود. با تخريب تدريجي اين
رباط، نقش حمايتي آن از قوس پا از بين رفته و قوس كف پا رفته رفته كم
ميشود.
اعمال فشار زياد و مداوم روي پا نيز موجب صافي كف پا ميشود. به
عنوان مثال پوشيدن طولانيمدت كفشهاي پاشنه بلند به زردپي آشيل پا فشار
آورده و به مرور مچ پا دچار اختلال ميشود و گاهي هم اين فشار بر رباط خلفي
استخوان درشت ني اثر گذاشته و باعث از بين رفتن قوس كف پا ميشود.
از كجا بفهميم كه كف پايمان صاف است؟
صافي كف پا هميشه با علائمي مشاهده ميشود. اين علائم عبارتند از: صافي
يكطرفه يا دوطرفه پا، ساييدگي كفشها به سمت داخل، درد ناحيه تحتاني پاها،
درد ناحيه داخل قوزك پا، تورم قسمت داخلي قوزك و پادرد. براي تشخيص اين كه
فردي داراي صافي كف پاست ميتوانيم از چند روش استفاده كنيم. روش اول:
سادهترين آزمايشي كه ميتوان براي اين كار انجام داد آزمايش جاي پاي خيس
است. به اين شكل كه كف پا را با آب خيس كنيد و سپس روي يك سطح صاف بايستيد.
اثري كه از پا روي سطح باقي ميماند هر چه كاملتر باشد، نشاندهنده
صافتر بودن كف پاست. در برخي از موارد كه به صافي كف پيچخورده معروف است،
تمام كناره داخلي جاي پا به سمت بالا متمايل است كه اين قسمت از پا، در كف
پاي معمولي يا با قوس زياد، هرگز با سطح تماس پيدا نميكند. از طرفي اگر
روي جاي پاي باقيمانده، از جلوي پا به سمت پاشنه، خطي رسم كنيم، چنانچه
پهناي اين خط برابر با جلوي پا باشد، كف پا صاف بوده و اگر خط كشيده شده
نصف پهناي جلوي پا باشد، آنگاه قوس كف پا طبيعي است و چنانچه قوس كف پا
زياد باشد تنها خط باريكي جلوي پا را به پاشنه وصل ميكند.
صافي كف پا، يكي از شايعترين مشكلات مربوط به پا است كه در 20 درصد از افراد بالغ وجود دارد
روش دوم: در افرادي كه كف پاي صاف قابل انعطاف دارند، قوس كف پا را زماني
ميتوان مشاهده كرد كه فرد روي انگشتهاي پا بايستد، ولي در افرادي كه كف
پاي صاف سخت دارند، حتي با قرار گرفتن روي انگشتهاي پا هم نميتوان قوس كف
پا را در آنها مشاهده كرد.
روش سوم: همان طور كه قبلا هم اشاره كرديم، از كفشها نيز ميتوان به صافي
كف پا پي برد. كفشها را روي ميزي صاف قرار دهيد و از پشت به آنها نگاه
كنيد. كف پاي صاف باعث خوردگي قسمت داخلي پاشنه پا ميشود. صافي كف پا
همچنين باعث ميشود قسمت بالايي كفش به سمت داخل پاشنه خميده شود.
روش چهارم: اگر دچار پادرد هستيد، براي اطمينان از صافي كف پاي خود بهتر
است با پاهاي كاملا موازي بايستيد و از فردي بخواهيد از پشت پاهاي شما را
نگاه كند. ميتوانيد خودتان هم از آينه پاهاي خود را نگاه كنيد. در حالت
عادي فقط انگشت كوچك پا از پشت قابل مشاهده است ولي چنانچه يك پا، صافتر
از پاي ديگر باشد، انگشت چهارم يا سوم پا را هم ميتوان ديد. در اين صورت
بايد حتما به پزشك مراجعه كنيد.
روش پنجم: پاهاي صاف معمولا به دليل افتادگي قوس پا، بزرگتر از پاهاي
معمولي و گاهي پهنتر هستند. اين به معناي رشد طبيعي پا نيست، بلكه به خاطر
فقدان قوسي كف پاست.
در تشخيص صافي كف پا، پزشك جراح ابتدا پا و قوزك پا را بررسي كرده و وضعيت
آنها را در زمان ايستادن و راه رفتن فرد مورد بررسي قرار ميدهد. پزشك حتي
چگونگي راه رفتن فرد و ميزان حركت پا را در نظر ميگيرد. چون گاهي صافي كف
پا مرتبط با مشكلات مربوط به قسمت بالايي پاست، پزشك ممكن است زانو و حتي
رانها را مورد آزمايش قرار دهد. اغلب اشعه ايكس در تعيين شدت اين نقص موثر
است. گاهي هم آزمايشاتMRI ، سيتياسكن و آزمايشهاي خون توسط پزشك توصيه
ميشود.
با پاهاي صاف چه بايد كرد؟
صافي كف پا در بسياري از افراد مشكل خاصي ايجاد نميكند. در كودكان، صافي
كف پاي بدون علامت، اغلب به درمان نيازي ندارد، ولي در صافيهاي علامتدار،
درمان نياز است. پزشك با توجه به شرايط و نوع وضعيت بيمار، نوع خاص درمان
را انتخاب ميكند. برخي از درمانهايي كه در اين شرايط مفيد هستند، عبارتند
از:
1 - استفاده از تقويتكننده قوسي پا كه در كفش قرار گرفته و قابل تعويض
هستند و براي اصلاح وضعيت پا استفاده ميشود و در 3 نوع سخت، نيمهسخت و
نرم موجود هستند. نوع مناسبي كه شما ميتوانيد از آن استفاده كنيد به نوع
تجويز پزشكتان بستگي دارد. البته نوع سخت آن را در صافي كف پاي قابل انعطاف
توصيه نميكنيم، چرا كه به دليل جنس پلاستيكي سخت آن، باعث افزايش درد پا
ميشود.
2 - استراحت و پرهيز از فعاليتهايي كه منجر به بدتر شدن وضعيت پاي شما ميشود.
3 - استفاده از داروهاي مسكن به منظور كاهش درد ناحيه پا
4 - كاهش وزن
5 - انجام برخي ورزشهاي كششي براي كاهش درد ناحيه پا و قوزك توصيه ميشود.
6 - استفاده از داروهاي ضد التهابي غير استروئيدي مانند ايبوپروفن به منظور كاهش درد و التهاب.
در افرادي كه داراي تاندون آشيل كوتاهي هستند، بايد سعي در كشيدن تاندون
آشيل كرد. اين كار در كودكاني كه صافي كف پاي زيادي دارند دشوارتر است. به
منظور اين كار پا را بايد به سمت داخل چرخاند تا قوس بالا آمده و تاندون
كشيده شود.
اما در كنار تمام انواع درمانها، در مواردي هم عمل جراحي نياز ميشود. در
كودكاني كه حالت پاي آنها كاملا از حالت طبيعي خارج ميشود، براي اصلاح و
صاف كردن پا يا به منظور جدا كردن استخوانهاي در هم رفته نياز به جراحي
است. البته اين موارد بسيار نادر هستند چرا كه بيشتر كودكان صافي كف پاي
متحركي دارند و نيازي به درمان ندارند يا در نهايت با يك كفي داخل كفش قابل
درمان است. با كاهش علائم، شما بار ديگر ميتوانيد به فعاليتهاي عادي خود
از قبيل ورزش برگرديد.
منبع
:نورپورتال
